Gretel

Dit portretje van hooguit 2 x 3 cm kocht ik voor precies 1 euro. Zo blijkt maar weer dat ik niet steeds veel geld apart hoef te houden om van tijd tot tijd een intrigerende foto op de kop te kunnen tikken. In dit geval hielp het dat de verkoper in zijn beschrijving ervan op geen enkele manier het verband legde met bloot of erotiek. Hij volstond met de trefwoorden Ausflug, woman, Mädchen en Wald. Op de achterzijde van het fotootje is in potlood het jaartal vermeld waaruit het dateert: 1931

Wonderlijk om op een Ausflug door het bos te lopen in een doorkijkblousje met ook nog eens niets daaronder. Goed, de vrouw kan in een Hänsel und Gretel-huisje in datzelfde woud hebben verbleven en zich ’s ochtends bereid hebben getoond om in haar nachtgoed een wandelingetje te maken met haar blootfotograaf. Ik kan me schromelijk vergissen, maar gezien de pofmouwtjes en die royale sierstrik lijkt het me evenwel geen kledingstuk waarmee je tussen de lakens ligt. Zoals je in een hempje van een zo weinig te raden overlatende stof waarschijnlijk ook niet aan de ontbijttafel verschijnt.

Lees verder “Gretel”

Panty’s in een tijd dat ze nog helemaal niet bestonden

Het televisietoestel zou, los van mevrouw zelf, wel eens hét icoon van de blootfotografie kunnen zijn geweest. Veel vaker dan ik geliefden in of bij de gezinsauto zie afgebeeld, poseerden ze in hun huiskamer bij hun eerste dan wel het nieuwste model tv-toestel. Ook andere statussymbolen als de openhaard, de strandvakantie, de kunst aan de muur en haar bontgoed leggen het af bij de toegevoegde waarde die het kastje aan een blootfoto verleende. Ik stel het vooralsnog alleen vast waar het gaat om de zwartwitbak. Snapshots en portretjes waarbij voor de kleuren-tv een even prominente glansrol was weggelegd, ben ik nog niet tegengekomen.

Deze foto is van 1958. Daarmee dringt zich een raadsel op, want de mevrouw die we hier zien draagt toch echt een panty. Kan niet waar zijn, volgens Wikipedia, aangezien die pas in 1967 op de markt kwam. Hoe nu? Wat ken ik zoal nóg aan damesondergoed dat aan deze ‘nylonkous met broekje in één’ vooraf kan zijn gegaan? Ik gok op Google op ‘step-in’, maar die lijkt er dus in niets op.

Lees verder “Panty’s in een tijd dat ze nog helemaal niet bestonden”

Bloot tot en met die verrukkelijke knieën

Een enkele foto die ik via een veiling aankoop, valt uiteindelijk niet in mijn brievenbus. Kwijtgeraakt of verdonkeremaand bij de posterijen, of nooit verstuurd door degene bij wie ik hem aanschafte – wie zal het zeggen? De wet van Murphy wil dan altijd dat het om een foto gaat die een van de kroonjuwelen in mijn verzameling had moeten vormen, dus reken maar dat ik er nachtenlang van wakker lig wanneer ik hem op zo’n lullige manier ben misgelopen.

Deze foto was ook heel lang onderweg, maar verdomd: op een grijze herfstochtend is er dan toch ineens dat envelopje uit het plaatsje Nashua in New Hampshire. Het in pakpapier van de Walgreen Drugstore opgevouwen printje is nog iets uitgebleekter dan ik op grond van de thumbnail van de verkoper vermoedde, maar dat doet aan mijn blijdschap weinig af.

Lees verder “Bloot tot en met die verrukkelijke knieën”

De flapper

Porno uit de ouwe doos is op fotoveilingen nog in ruime mate voorradig. Tegen niet al te hoge kosten, zeg vanaf een euro of zes per afdrukje, tik je probleemloos een reeks vieze plaatjes uit de jaren veertig, vijftig en zestig van de vorige eeuw op de kop. Al snel genoeg zullen ze je alleen nog maar verbazen door al die harigheid waar mannen en vrouwen zich vroeger bij het bedrijven van de liefde doorheen moesten worstelen.

Het gros van dat aanbod lijkt voor blaadjes of voor particuliere verkoop onder de toonbank te zijn gefabriceerd. Niet interessant dus als je, zoals ik, op zoek bent naar foto’s waarvoor mensen om privéredenen, en doorgaans ook in hun eigen vertrouwde omgeving, bloot (of anderszins verleidelijk) poseerden.

Typische WYSIWYG-foto uit het genre, in dit geval een ‘moderne’ polaroid. Rechttoe-rechtaan erotiek van alle tijden

In het Do It Yourself-genre van de erotiek vind je in de categorie ‘man-fotografeert-vrouw’ ook nog gemakkelijk van alles. Nou ja, ‘van alles’: de rechttoe-rechtaan snapshots overtreffen de fantasievollere varianten op het thema talloze malen. Voor de meerderheid van de makers volstond het dat een geliefde zich voor een enkele seconde bloot vertoonde, haar benen even wijd deed, of geheel of gedeeltelijk ontkleed op het bed of de bank ging liggen. (Of, oké, zij wilde gewoon niet meer.)

Lees verder “De flapper”

Een blootfoto met een siamees? Dan moeten de sixties aangebroken zijn

Toch een Ed van der Elsken-lookalike. Atelierfoto van een anonieme fotograaf, 1969

Verbazingwekkend hoe weinig foto’s ik tot dusver uit de jaren zestig en zeventig ben tegengekomen. Dat was toch het tijdperk van de bevrijding van de vrouw, van de seksuele revolutie en van de hippies. Dus je zou veronderstellen dat al die coming out’s toch een aantoonbaar effect hebben gehad op de hoeveelheid en het type blootfoto’s die mensen toen van elkaar maakten, en het gemak waarmee die eventueel aan de openbaarheid werden prijsgegeven.

Als ik bedenk dat er indertijd amper aanstoot werd genomen aan een PSP-verkiezingsaffiche met daarop een naakte vrouw (en een koe), dat niemand ervan opkeek als je met blote borsten op een popfestival rondliep, en dat het in verlichte kringen ook helemaal niet uitzonderlijk was om thuis een artistieke, maar verder niets verhullende blootfoto van jezelf boven de leefkuil te hebben hangen, dan is het best raar dat ik uitgerekend uit deze periode tot dusver relatief weinig foto’s op veilingen vind. Ik meende kennelijk ten onrechte de ene ‘Ed van der Elsken’ na de andere te kunnen opduikelen.

Lees verder “Een blootfoto met een siamees? Dan moeten de sixties aangebroken zijn”

De mooiste in kleur

Een dezer dagen voeg ik de 400ste foto aan mijn collectie toe. Aan dat exemplaar ga ik hier nog extra aandacht besteden omdat het zo mooi is, maar hieronder een selectie uit de aanwinsten die eraan voorafgingen.

Ze bieden niet per se een uitgewogen beeld van wat er in het genre van de blootfotografie in huis, tuin, bed, bad, strand & keuken allemaal nog te vinden is. Het zijn foto’s die me op uiteenlopende manieren hebben geraakt. Soms omdat ze zo veel zeggen over al die momenten, locaties en poses die mannen en vrouwen voor een blootfoto bedachten. Soms omdat ze zo aandoenlijk zijn door zijn onbeholpenheid en haar ongemak die erbij kwamen kijken. Soms omdat ze gewoon prachtig zijn.

Dit is een voorlopige eregalerij van de foto’s in kleur. Enige compassie met de fotografen die ze hebben gemaakt, is op zijn plaats. Zo trots als ze zullen zijn geweest toen ze hun afdrukken voor het eerst onder ogen kregen, zo geleden hebben sommige dia’s en vintage prints onder het verglijden van de tijd. Desondanks snappen we uiteraard nog steeds heel goed waarom ze juist dít beeld van hun geliefde wilden maken, nietwaar?

Lees verder “De mooiste in kleur”

Waiting for the man

Dichte gordijnen zijn doorgaans een keiharde voorwaarde wil zij in huis met een sexy foto instemmen. Ze komen in alle patronen voorbij in de geschiedenis van het genre. Ik denk af en toe de bloemetjes of de kleurbanen in een stof te herkennen. Staarde ik, hongerend naar het grootse en meeslepende leven dat ik nog zou gaan leiden, op mijn jongenskamertje niet ooit naar exact zo’n zelfde gordijn? Een vreemde gewaarwording om daar dan vijftig jaar nadien ineens een blote en gewillige vrouw tegen afgebeeld te zien. Dus zoiets deden gewone moeders in gewone huizen toen al in het echt?

Lees verder “Waiting for the man”

Alcohol in het spel!

Van de handelaren van wie ik mijn foto’s koop, neemt slechts een klein deel de moeite er een omschrijving van het gebodene aan toe te voegen. Doorgaans volstaat deze minderheid met wat informatie over de staat van de print, de dia of het negatief, de afmetingen ervan, de authenticiteit van het onderhavige exemplaar (original, vintage, RP*, RPPC*, real amateur, etc) en een ruwe schatting (‘1900’s-1940’s’) van het tijdperk waarin het is gemaakt.

Een enkeling maakt er meer werk van en vertelt waar hij of zij de afbeelding vandaan heeft. Car sale, garage sale, doos op de rommelmarkt, nooit opgehaald bij een printshop, aangekochte collectie, etc. Maar nóóit lees je zoiets als ‘uit eigen familiebezit’ of ‘risqué* portret van mijn overgrootmoeder in haar beste dagen’.

Lees verder “Alcohol in het spel!”

Over gangstermeisjes, Mariaverschijningen, sirenen en bosnimfen

De meeste blootfoto’s die amateurs van hun geliefde maakten, waren strikt voor privégebruik – met die bewering zal ik mijn hand niet overspelen. Toch was dat voor de vrouwen die ervoor poseerden niet altijd garantie genoeg dat zo’n gewaagd portret verschoond bleef van de blikken van anderen. Reden waarom ze zich soms liever ook onherkenbaar lieten vereeuwigen. Gemaskerd of met een blinddoek. Gehuld in een sluier. Met een pruik of zonnebril op. Met hun hoofd in het donker, van de camera afgewend zelfs in zijn geheel buiten het kader gehouden.

Lees verder “Over gangstermeisjes, Mariaverschijningen, sirenen en bosnimfen”

Een liefde in glas

Een van vier glasplaatnegatieven van dezelfde vrouw en uit één opnamesessie. Ze kwamen vanuit Frankrijk naar mijn huisadres in een antiek doosje van de Société Lumière. Gelet op de maat van de glasplaatjes was dit ook de originele verpakking waarin ze vermoedelijk ergens tussen 1900 en 1930 ter hand zijn gesteld aan de blootfotograaf die ze maakte.

Lees verder “Een liefde in glas”

The Return of The Shadow

Blootfoto’s kunnen met drie verschillende intenties zijn gemaakt. Voor strikte privédoeleinden. Voor het opluisteren van contactadvertenties zoals die in de jaren zeventig, tachtig en negentig van de vorige eeuw in seksblaadjes en later op online-platforms als MSN verschenen. En in de bedoeling om ze te verkopen.

Ik verzamel portretjes en snapshots in die eerste categorie, en dan alleen die waarop een vrouw (1) is afgebeeld. Zowel de maker van de blootfoto als zij moet anoniem zijn, zodat ik er met de grootst mogelijke waarschijnlijkheid vanuit kan gaan dat hier amateurs met elkaar aan de slag zijn geweest, c.q. dat het een getrouwd, verliefd of bevriend stel betrof.

Dat er door de mazen van dat net ook foto’s in mijn collectie terechtkomen die op bijvoorbeeld een fotoshoot van een amateurclub zijn geschoten, is niet ondenkbaar. En ik meen intussen ook over een twintigtal foto’s te beschikken waaraan is af te zien dat huis-, tuin- en keukenfotografen een poging hebben gedaan om er geld uit te slaan.

Lees verder “The Return of The Shadow”

Het raadsel van de deegroller

De verkoper van de foto bij dit stukje vermeldde erbij dat het een portret van Duitse herkomst uit de jaren twintig is,. Zoiets mag je natuurlijk nooit zo maar aannemen, tenzij het een oude foto uit zijn eigen familiebezit betreft.

Ik heb een loep aangeschaft om bijvoorbeeld het opschrift op dat doosje op het tafeltje te kunnen ontcijferen, want wie weet zitten er inderdaad sigaren van een Duits merk in. Maar hoe ver ik dat detail ook uitvergroot, ik zie alleen lettersoep. Aan de hand van de kledingstukken die vrouwen op blootfoto’s nog wél dragen, durf ik ook niet goed af te gaan. Ja, de eind negentiende eeuw uitgevonden beha was begin twintigste weliswaar al een vast onderdeel van de vrouwelijke garderobe. Maar droegen de dienstmeiden (of de echtgenote die zich in die hoedanigheid voor de foto verkleedde) toen ook al dit type kapjes in hun haar?

Lees verder “Het raadsel van de deegroller”

Geen porno of doorsnee bloot maar kunst

Vrij Nederland publiceerde onlangs een artikel van Kees Driessen, waarin deze een gapend gat constateert tussen de ‘pornoficatie’ van de samenleving enerzijds en de ‘verpreutsing’ anderzijds. Terwijl we via internet gemakkelijker dan ooit toegang hebben (en daar massaal gebruik van maken) tot alles wat er op het gebied van seks en erotiek aan beeld wordt geproduceerd, is het taboe op bloot omgekeerd evenredig aangescherpt.

Alleen al het verwijderen van een reeks kunstzinnig bedoelde naaktportretten uit openbare ruimten maakte de afgelopen jaren wel duidelijk dat de panelen in dit opzicht flink zijn verschoven. Sterker nog: in voornoemde gevallen is er zelfs geen sprake meer  van panelen die schuiven – ze zijn helemaal uit ieders zicht wég.

Lees verder “Geen porno of doorsnee bloot maar kunst”

Adam und Eva: blootfotografie als cultus (1)

Geen enthousiaster volk dan de Duitsers als het op bloot aankomt. Zuid-Europeanen, Fransen en latino’s mogen dan de naam hebben, het zijn onze oosterburen die er in de Heimat het meeste werk van maken. In indirecte zin dan toch tenminste, want er is geen natie ter wereld die zich zo hartstochtelijk heeft ingelaten met het fotograferen en filmen van de ontklede medemens.

Als puber keek ik in de jaren zeventig maar wat graag naar de Duitse tv, omdat ze er met hun Tiroler seksfilms, de reeks Schulmädchen Report en de documentaires van Oswalt Kolle (Das Wunder der Liebe) ver vooruitliepen op wat je elders aan bewegend beeld betreffende de materie kon opsporen (niets dus, als 15-jarige).

Lees verder “Adam und Eva: blootfotografie als cultus (1)”

‘Hendrickje’

Schilders grepen naar de eerste fotocamera’s die op de markt kwamen om de lichaamslijnen en houdingen van naakte vrouwen natuurgetrouw op het linnen te kunnen overbrengen.

In hun kielzog ontdekten startende professionele fotografen halverwege de negentiende eeuw dat dergelijke ‘academische studies’ van eigen hand ook heel goed kunst mochten heten. Spraakmakende doeken uit de klassieke oudheid maar ook van schilderende tijdgenoten dienden daarbij tot voorbeeld.

Lees verder “‘Hendrickje’”

Vrouw in blootpak

Nadat de fotografie eenmaal door Joseph Niépce en Louis Daguerre was uitgevonden, duurde het niet lang of de eerste blote vrouwen poseerden al voor de camera.

Eerst voor gekende schilders als Delacroix, Degas en nieuwe kunstenaars-fotografen, en korte tijd later eveneens voor rijke heren die zich een toestel konden veroorloven.  Beide categorieën gebruikers wierven ervaren schildersmodellen of ‘meisjes van lagere afkomst’ om bloot voor ze te poseren.

Met de introductie van de Kodak No. 2  kregen ook de razendsnel in aanwas toenemende amateurs de kans om zich in dit genre te gaan bewijzen en was het hun verloofde of echtgenote die voor de lens van deze camera kwam te staan.

Over die geschiedenis van hun foto’s zal hier nog wel het een en ander over het voetlicht komen.  Een op zichzelf staand feitje daarin is dat aan de opmars van het fotografische bloot nog een fase voorafging: die van het nepbloot. Ik kom op veilingen van tijd tot tijd een portret als dit tegen: dame in een pseudo-Eva-kostuum.

Lees verder “Vrouw in blootpak”