Het (eerste) ‘meisje van kantoor’

Zoals in het voorgaande stukje al aangestipt, was zijn naaister en echtgenote Nativa (hierboven) als fotomodel de meest prominente muze van Jules Richard. Deze lingeriefabrikant, die als amateur ten minste een deel van zijn catalogi en advertentiecampagnes zelf fotografeerde, gold in het Parijs van de jaren twintig en dertig als dé leverancier van sexy ondergoed voor luxe prostituées en dames uit de hogere kringen. Foto’s die in die tijd onder de initialen van het lingeriemerk Yva Richard (dan wel zonder enige vermelding van die herkomst) op de markt kwamen, zijn al jaren zeer geliefd onder verzamelaars, met navenant hoge prijzen.

Ik kocht onder andere dit portret van Nativa, omdat ik voorlopig nog wel even gefascineerd blijf door wat zich in het interbellum, met name in Parijs, op sociaal en cultureel gebied zoal afspeelde. Het was in Frankrijk en de VS, en later wereldwijd, onder meer het tijdsgewricht waarin ‘De Nieuwe Vrouw’ voor het eerst van zich deed spreken.

In de media (de vroegste films en tijdschriften) maar ook in het straatbeeld, de cafés, de music-halls en de theaters trad een generatie zelfbewuste, vrijmoedige ‘flappers’ naar voren die afrekende met de beperkte vrijheden die vrouwen tot dan toe waren toegestaan. Ze eisten hun plek op in kantoren en fabrieken, in het uitgaansleven, en als gelijkwaardige partner in het gezin en in echtelijke relaties.

Het huwelijk noch het moederschap was in die Années Folles, ofwel de Roaring Twenties, ineens ook niet langer zaligmakend. Er moest ook naar eigen goeddunken kunnen worden geflirt, gevreeën en geëmancipeerd buiten die heilige instituties om. In mijn boek For Your Eyes Only wijd ik een lang hoofdstuk aan de opkomst van die Nieuwe Vrouw.

Het opsnorren van amateurfoto’s van vrouwen die aan dat beeld beantwoordden, bleek veel lastiger dan het aanboren van schriftelijke bronnen over het archetype (ik leg in bedoeld hoofdstuk uitgebreid uit waarom). Professionele portretten van flappers zijn relatief gemakkelijker te vinden.

Deze foto van Nativa is er zoëen. Jules Richard (waarschijnlijk was hij het) heeft haar afgebeeld als typiste, of toch op zijn minst als een autonome, ‘gevaarlijke’ vrouw die plots de kantooromgeving van mannen was binnengedrongen. Een ondenkbare en ongehoorde daad in de decennia daarvoor, maar in de jaren twintig dus een fenomeen waarmee mannen vanaf dat moment rekening dienden te gaan houden.