Een Biederer, een Grundworth, een Diana Slip of toch ‘gewoon’ een amateurfoto?

Behalve de studio’s van Jules en Nativa Richard en die van de gebroeders Biederer waren er in het Parijs van de jaren twintig en dertig nog twee namen die eruit sprongen op het gebied van de erotische fotografie. Onder het gezamenlijke pseudoniem Grundworth opereerde op die markt een onbekend aantal heel goede fotografen, en dan had je in diezelfde periode ook Leon Vidal nog. Net als de Richards was hij zelf fabrikant van lingerie en fetisj-kleding onder de merknaam Diana Slip, en daarnaast ook uitgever van allerlei pikante tijdschriftjes.

Grundworth-foto’s worden nog betrekkelijk vaak aangeboden op veilingen. Ze lijken in technische zin sterk op die van de Ostra-studio (van de Biederers), maar onderscheiden zich inhoudelijk daarvan omdat ze menigmaal veel explicieter zijn.

Grossierden de Biederers in voyeuristische ensceneringen en het aanwakkeren van kinky fantasieën (sm, seks met jonge maagden, enz) zonder daarbij de geslachtsdelen van de modellen of de daad zelf in beeld te brengen, op de sets van het anonieme Grundworth-collectief bleef geen taboe overeind: penetraties in alle daartoe beschikbare lichaamsdelen, trio’s, plasseks, enfin noem een obsceniteit en hij werd voor hun camera’s open en bloot aan de kijker voorgeschoteld.

Een en ander neemt niet weg dat handelaren op veilingen dikwijls genoeg toch niet zeker blijken weten of ze nou een Grundworth- dan wel een Ostra-foto aanbieden. In al die gevallen houden ze het maar op een ‘Grundworth/Biederer’, en mag de geïnteresseerde verzamelaar het zelf uitzoeken. Het komt ook voor dat er helemaal niets over de (mogelijke) herkomst van een foto wordt vermeld, zoals in het geval van de foto van de vrouw met de waaier.

Een Biederer kan het volgens mij niet zijn, omdat de enscenering en de belichting veel minder clean zijn dan kenmerkend voor het oeuvre van de Ostra-studio, zoals ik dit portret vanwege zijn te hoge niks-aan-de-hand-gehalte evenmin als een echte Grundworth zou durven bestempelen. Mijn deskundigheid schiet ervoor tekort. Maar goed, omdat ik het mezelf permitteer om hier vrijuit over fotografie te schrijven en al doende meer over de geschiedenis ervan te weten te komen: mogelijk is het wel een exemplaar uit de catalogus van Diana Slip.

Alle zeldzame en kostbare foto’s die onder de vlag van dat lingeriemerk op veilingen worden aangeboden, hebben tenminste gemeenschappelijk dat ze bij weinig (bestaand) licht en met tamelijk aparte kadreringen zijn genomen: alsof er een amateurfotograaf thuis aan het werk was en zijn modellen daarbij steeds uit de hand schoot. Gruizige, korrelige en op het oog laconieke momentopnamen zijn het, die van Diana Slip. Eerder suggereren ze inkijkjes in de achterkamertjes van Parijse bohémiens dan dat je, zoals op de foto’s van Grundworth of Ostra, deelgenoot wordt gemaakt van de pornografische fixaties van de bourgeoisie.

Het wonderlijke is: juist deze schijnbare amateurfoto’s werden gemaakt door de bekendste Franse fotografen van de jaren twintig en dertig, onder wie Brassaï, Roger Schall, Jean Moral en naar verluidt ook Germaine Krull. Allen deden ze dat anoniem overigens, teneinde hun goede naam op te houden. Ik heb, met veel geluk, twee betaalbare Diana Slip-foto’s weten te verwerven die aan Roger Schall worden toegeschreven. Daarover de volgende keer. Wat de foto van de vrouw met de waaier betreft: totdat het tegendeel vaststaat, hou ik het er gewoon nog op dat dit ook heel goed een Diana Slip zou kunnen wezen.