De stalker-blootfotograaf

Naast iedere blootfotograaf – of in dit geval beter: vóór – staat een vriendin, verloofde of echtgenote die zelf ook wat lol in ’s mans liefhebberij schept. Anders is het voor een kerel toch snel gedaan met zo’n hobby, en uiteindelijk met zijn relatie. Maar wat nou als een heel gedreven blootfotograaf helegaar geen vrouw heeft? Of eentje die zichzelf veel te kuis en te netjes vindt om zich in pikante poses door hem te laten vereeuwigen?

In een nog komend aantal stukjes ga ik aandacht schenken aan de betaalde modellen die ook in het amateurgenre van de fotografie (en daarvóór al in het kunstenaarsmilieu) van oudsher in die leemte hebben voorzien: de ‘vrouwen uit de werkende klasse’ en ‘meisjes van de straat’, zoals ze in boeken over de geschiedenis van de fotografie en de schilder- en beeldhouwkunst doorgaans worden aangeduid.

Deze keer nog even over een tweede optie die de blootfotograaf-zonder-eigen-muze had. De introductie van draagbare handcamera’s in de laatste decennia van de negentiende eeuw schiep voor hem de mogelijkheid om er, in het geniep, vrouwen ‘in het wild’ mee te gaan schieten.

Het was een ongekend forse inbreuk op de eerbaarheid en het hooggestemde picturalisme waarmee de jonge beroepsgroep van Europese en Amerikaanse fotografen zich tot dan toe van een plaatsje tussen de beoefenaars van de hogere kunsten wenste te verzekeren, terwijl ook de samenleving als geheel toen niet beter wist dan dat erotische, pornografische en voyeuristische foto’s niet of – God forbid – alleen ondergronds bestonden.

In publicaties erover werd indertijd dan ook verondersteld dat goed fatsoen en wishful thinking het fenomeen de kop nog konden indrukken: ‘Most of the young picture takers are gentlemen and do not attempt to steal likeness of strangers’. Maar in 1886 was het hek dan toch echt van de dam. In de VS werd de eerste stalker-blootfotograaf in het openbaar gespot: de man die de stranden en zwembaden afschuimde om er stiekem snapshots van (zonne)badende dames te kunnen schieten. Hij opereerde in zijn eentje of in een groepje, en volgens kranten uit die tijd om aan die foto’s te kunnen verdienen.

In de rubriek ‘Society Topics of The Week’ liet The New York Times dat jaar al een waarschuwing naar potentiële slachtoffers uitgaan. Een andere bron meldde in 1889 het bestaan van donkere kamers in hotel-resorts in Virginia en North Carolina, waar foto’s werden afgedrukt die in het geniep waren gemaakt van ‘young women who happened to be caught in the detective camera’.

Ongewenst of niet, de vrouwen die het betrof vormden de voorhoede van de bathing beauties die vanaf het midden van de jaren vijftig van de vorige eeuw massaal hun intrede maakten in de Amerikaanse girlie magazines en publiekstijdschriften. In Europa kenden we de oertypen van de beach goddesses en de zeemeerminnen toen overigens al heel wat langer, zoals ook deze foto’s (met uitzondering van de bovenste; die kocht ik tenminste in de VS) mogen aantonen.