Bloot in het huishouden (1)

Waar the girl next door door de geschiedenis heen van de erotische fotografie heen tot een icoon van het genre kon uitgroeien, heeft the girl indoors het altijd met veel minder aandacht van beroepsfotografen en fotograferende kunstenaars moeten doen.

Oké, er zijn aardig wat namen van professionals op te noemen die met naaktportretten van hun eigen vrouw beroemd zijn geworden, zoals Harry Callahan, Helmut Newton en Nederlander Wally Elenbaas. Maar mij lijkt het veilig om te stellen dat the girl indoors zich, anders dan dat sexy ‘buurmeisje’, in de 180-jarige geschiedenis van het medium vrijwel altijd heeft moeten verlaten op de fotograferende amateur. Meer precies: op haar eigen vent.

In Doe het dan voor mij|Een kleine geschiedenis van de blootfotografie in huis, tuin, bed, bad, strand & keuken probeer ik aan de hand van een nogal wekelijks uitdijende verzameling historische foto’s en snapshots een beeld te schetsen van de manieren waarop (echt)paren aan deze privé-variant van het erotische genre invulling gaven.

Welke eigenzinnige of reeds door anderen beproefde invalshoeken, locaties en props ze daarbij kozen, en wat het zichtbaar aan gedoe opleverde als the girl indoors eigenlijk helemaal niet zo’n zin had om bloot of gedeeltelijk ontkleed op de foto te gaan.

Zie dit project maar als een verlaat eerbetoon aan al die blote vrouwen en hun mannen die toch, op zijn minst één keer, hebben geprobeerd er iets van te bakken. Die – diep in lades verstopte of af en toe over veilingen rondzwervende – fotootjes horen óók bij de fotografiegeschiedenis, al hebben ze tot dusver nooit tot een deftig boek of een tentoonstelling mogen leiden.

Los hiervan is het voor de blootfotografen van nu (en de vrouwen tegen wie ze aan zeurden) ook een erg herkenbare reis terug in de tijd. Miljoenen mannen moeten het door de decennia heen inmiddels hebben verzucht: ‘Schatje, doe het dan voor mij!’, en er zullen evenzovele zuchten aan de andere zijde van het fototoestel op zijn gevolgd.

Terug naar die girl indoors dan nu. Ik ben, niet gehinderd door een doortimmerde kennis van de geschiedenis van het genre, lang uitgegaan van de veronderstelling dat ze pas in beeld verscheen toen de camera vanaf 1870 binnen het bereik van de grote massa kwam en dus amateurfotografen hun kans konden grijpen om privébloot te fotograferen, maar dat blijkt niet het geval.

Al daarvóór werd in een klein segment van de commerciële fotomarkt de lens gericht op het alledaagse huisvrouwentype in haar al even alledaagse bezigheden. In het boek Die Erotische Daguerrotypie (Weingarten, 1989) vond ik een ‘keukenfoto’ in welke stijl er volgens de samenstellers in de eerste jaren van de fotografie meerdere zijn gemaakt.

Je ziet er een vrouw op die met enigszins opgetrokken lange rokken, leunend op haar stoel in een keuken, met een borrel binnen handbereik. Zelf tikte ik weinig later een ansichtkaart van een overeenkomstige daguerreotypie (uit 1855) op de kop, die nog wat huiselijker en tegelijk explicieter van aard is. Hij is als illustratie in dit verhaal opgenomen.

Binnen het op zichzelf al zeldzame erfgoed van erotische daguerrotypieën zijn dit werkelijk uitzonderingen, omdat ze in thematiek in niets lijken op wat je op alle andere pagina’s in dit boek aantreft. Het bloot dat je daarop ziet, is naar klassiek (schilderkunstig) voorbeeld in boudoirs of ‘tempels’ afgebeeld dan wel onverkort pornografisch.

Maar klaarblijkelijk ontleenden ook de allervroegste fotografen klaarblijkelijk al inspiratie aan een piepers schillend model in haar eigen domein. Het zullen weliswaar niet hun eigen vrouwen of vriendinnen zijn die voor ze hebben geposeerd, maar the girl indoors was er toch maar mooi mee in het erotisch universum van de fotografie geïntroduceerd.

In een volgende post het verhaal over hoe latere lichtingen amateurfotografen het ‘alledaagse bloot’ met behulp van de vrouw-des-huizes vervolgens zelf gestalte gingen geven. Je leest hem hier.