4. De creatieve fotograaf – vrouw op vitrage voor raam

Geef een antwoord Reactie annuleren

Aan de basis van dit weblog ligt een collectie blootfoto’s die amateurs vanaf de uitvinding van de fotografie van hun geliefde hebben gemaakt.

Die kiekjes, snapshots en serieus bedoelde, artistieke naaktportretten waren ongetwijfeld ooit nadrukkelijk bestemd voor het privé-album of de schoenendoos, maar zijn door de jaren heen desondanks over de wereld gaan zwerven en op veilingen, rommelmarkten en in antiquariaten terechtgekomen. Het genre werd (en wordt) net zo druk beoefend als dat het onzichtbaar en op een enkele uitzondering na anoniem blijft.

Ik geef het hierbij alsnog een heel bescheiden plek in de fotografiegeschiedenis door erover te schrijven.

Per 1 oktober 2020 publiceer ik op dit blog ook andere door mij verworven vintage fotografie en de daarmee samenhangende verhalen.

In de VS gekocht, al zou ik er wel een weddenschapje op durven afsluiten dat deze foto in Europa werd gemaakt en met een Française erop afgebeeld. Ik weet zo weinig van mode dat ik niet zou durven zeggen of de foto uit de jaren dertig, veertig dan wel vijftig dateert. In elk geval is het een privé-opname gezien het kleine formaat van de print.

Op de achterzijde van deze Keystone-foto is zo’n getypt strookje tekst geplakt met daarop een paar regels informatie over deze foto. Niet helemaal meer goed leesbaar, maar als ik het goed begrijp wandelen deze twee reuzen van 2.34 en 2.38 meter voor het eerst door Milaan, de stad waarin ze gaan studeren. Over de vrouw in hun gezlechap geen woord, noch wordt duidelijk wanneer de foto is gemaakt. Ik vermoed in de jaren dertig.

De gebroeders Biederer van de Parijse Ostra-studio fotografeerden vanaf de jaren twintig tot aan de Tweede Wereldoorlog veel vrouwen in gewaagde poses en erotische interacties op en rond automobielen. Ik twijfel of deze foto ook aan het duo kan worden toegeschreven, omdat het merendeel van ten minste hun vroege fotografie toch net wat ‘crispier’ is. Maar goed, het weer in Frankrijk kan ook wel eens tegen zitten, nietwaar.

Groot formaat zwartwit-negatief, aangekocht in de USA, zonder informatie over de datering en de locatie van de opname. Ergens op de prairie in de jaren dertig? Prachtig paard, indrukwekkende beeldhoek.

Amateurfoto uit de jaren zestig.

Vrouw in minirok in 1963, foto met een opdracht in het Duits op de achterzijde: ‘In [steker] Liebe’. Plus naam en adres van de man voor wie de foto zal zijn bestemd: Gabriel Bestavros, 21 Rue du 26 Juillet, Cairo, Egypt. Blijkens informatie van Google was deze Bestavros een dominee en schrijver van boeken over religieuze oudheden in Egypte.

Biederer, Parijs 1920-1930’s

De eerste van twee postcards uit de jaren 1920-1930 van de gebroeders Biederer. Duidelijk aangesneden en daarmee niet afkomstig van hun studio zelf.

De tweede van twee postcards uit de jaren 1920-1930 van de gebroeders Biederer. Duidelijk aangesneden en daarmee niet afkomstig van hun studio zelf.

Groepsportretje uit de VS dat ontroert door de ongemakkelijke statigheid van de mensen die ervoor poseren.

Klein portretje in een metalen lijstje, vermoedelijk daterend uit de jaren 1910-1920 en van Franse herkomst.

Dacht ik bij de eerste aanblik van deze foto vrijwel zeker te maken te hebben met een opname uit de jaren 1920-1930, volgens de Duitse handelaar bij wie ik het afdrukje kocht betreft het een advertentiefoto (!) voor een sexy lingeriemerk uit de jaren vijftig (!). Ik kan het me nauwelijks voorstellen

Uit de VS. Volgens de verkoper een foto van een vrolijke gypsy.

Aangekocht uit Frankrijk

Ik koop af en toe meer dan eigenlijk verstandig is en met geen andere bedoeling dan ook heel alledaagse, maar lieve foto’s van de obscuriteit ’te redden’. Gevaarlijke component bij het verzamelen: de aandrang om ‘alles’ voor de vergetelheid te willen bewaren.

Ondertussen blijf ik de amateurfoto’s ook zeker eren. (Chic) huiskamerportret van een geliefde uit de jaren twintig.

Dansende muiltjes. Gevonden foto uit de VS.

Hula-girl. Negatief. Terecht met veel bijval ontvangen op @wajdejong op insta.

Marilyn-lookalike

Foto uit de jaren twintig van een fraai verklede flapper. Als eerder gemeld: de jaren 20 waren de era waarin de ‘nieuwe vrouw’ zich onder meer als ‘flapper’ en ‘garconne’ aan de wereld toonde. En dat zijn in het veilingaanbod zeer gewilde en daarmee dure foto’s.

Zwartwit negatief uit de VS. Je ziet het niet als je het aankoopt, maar tamelijk beschadigd geraakt in ongeveer een halve eeuw. Toch mooi genoeg om straks ook op de tentoonstelling te kunnen laten zien, maar dan in een enigszins opgesmukte print.

Foto’s waarop een jonge moeder een baby borstvoeding geeft (en hij het mocht fotograferen) zijn ooit nog wel eens aan opkopers meegegeven of anderszins over de wereld gaan zwerven. Foto’s van zwangere vrouwen daarentegen vind je in het veilingaanbod zelden of nooit. Geen idee waaraan dat zou kunnen liggen; ze zijn toch op z’n minst net zo intiem als wat er verder zoal in het blootgenre van huis, tuin & keuken werd geproduceerd. Deze foto is gemaakt in de jaren 40 in Parijs. Volgens de aantekening achterop 14 dagen voor de bevalling. Die tekst is in het Duits geschreven. Was het de vrouw van een Duitse militair in bezet Frankrijk? Konden hogere nazi-officieren hun vrouwen naar hun werk meenemen dan? Of was het een foute Franse a.s. moeder?

De tweede foto in mijn collectie van een vrouw onder een lampekap. De eerste is zeker zo mooi, maar zal niet voor tentoonstelling en boek kunnen worden gebruikt omdat die dia uit de jaren zestig veen credit heeft van een Japanse fotograaf. Deze polaroid uit jaren tachtig is helemaal anoniem.

Genoeg foto’s van vrouwen die beschaafd bij het portier van een auto poseerden, of achter het stuur ervan, maar anders dan oude Pirelli-kalenders je willen doen geloven: in een pose als deze op de motorkap zie je ze in de blootfotografie van amateurs maar heel weinig.

Nog een voor de sectie ‘Bloemenmeisjes’ in het hoofdstuk De pin-up van zijn dromen

Voor het hoofdstuk De wanhopige blootfotograaf: dia uit Hongarije van een blootfotograaf die het echt niet meer wist

Aanwinst voor de sectie ‘Bloemenmeisjes’ in het hoofdstuk De Pin-Up van zijn Dromen

Foto’s in van die zeepkleurtjes koop ik altijd

Model, lingerie en technische kwaliteit doen een professionele opname vermoeden, maar daar staat tegenover dat het een afdrukje op klein formaat betreft, plus duiden de kartonresten op de achterzijde erop dat deze foto ooit een album heeft gesierd. Jaren dertig, veertig?

Portret uit Servië, volgens opgave van de Duitse handelaar. Aangekocht om de eenvoudige reden dat ik het mooi vind.

De blootfotograaf en zijn geliefde zullen bij het ensceneren van deze opname baat hebben gehad bij het feit dat er drank in de vrouw/man zat. Ik kan het me inbeelden, maar alle keren dat er alcohol aan een ‘creatieve shoot’ te pas komt, krijgt een blootfoto gauw wat liederlijks.

Eerst de overgordijnen gesloten, toen alle ballonnen zelf opgeblazen, vervolgens een tafelloper of vloerkleedje voor haar op de ‘set’ uitgespreid, het licht opgesteld, en als kroon op alle inspanningen dan ook deze pose nog voor zijn geliefde bedacht. Deze creatieve blootfotograaf maakte zich er niet met een jantje van leiden van af. Ballonnenmannen zijn in het genre in de minderheid van strandbalmannen, maar het zal ze allemaal zijn gegaan om de subtiele combinatie van vrouwelijke rondingen met die van het gekozen attribuut. En natuurlijk om het onschuldige, speelse element dat ze er mee toevoegden aan een blootsessie.

Nog een portret dat mooi past in het beeldrijm-serietje. Geen idee wat ze met handen en vingers uitbeeldt, maar het zal bij deze pose om meer zijn gegaan dan alleen het schaduweffect van de belichting. Dubbel beeldrijmpje: op de muur is een foto van dezelfde vrouw in het tafereel meegenomen.

Klein bier voor een vrouw op van die momenten dat hij maar blijft aandringen: even in de zondagse fauteuil plaatsgenomen, (onder)jurk een stukje opgeschoven en, húp, daar heeft ie z’n blootfoto. Hèhè, voorlopig weer af van het gezeur.

Van dezelfde vrouw als hiernaast. Een klassieke opname in dit fotografische genre, en misschien ook wel de oerknal ervan. Zij op een stoel of bed en ineens bereid om hem een enkele glimp dan wel een blik op een stukje blootheid te gunnen.

Foto uit Berlijn.

Ik heb een zwak voor ’trashy’ blootfoto’s die, voor of na de seks, nog even uit de heup werden geschoten. De smoezelige motelkamer en de her en der verspreid liggende kleren moet je er hier zelf bij bedenken.

Blootfotografen konden als ze kampeerden hun camera maar beter altijd bij de hand hebben, want er boden zich rond de tent volop momenten aan waarop zij zich bloot of schaars gekleed liet betrappen. Als er snel even iets aangeschoten moest worden om te gaan plassen bijvoorbeeld. Achter op de foto staat ‘Petra’.

Blootfotografen joegen hun vrouwen verhoudingsgewijs vaak de bomen in. Vooral op foto’s uit Duitsland zie je nogal eens vrouwen tegen een stam op klimmen of aan takken hangen. Naar alle waarschijnlijkheid komt ook deze foto uit het land van de Frei Körper Kultur.

Foto die blijkens de lijmresten ooit in een fotoalbum zat geplakt, dus is het zeer waarschijnlijk ook een portretje ‘for his eyes only’ geweest.

Uit Hongarije, misschien wel van de fotograaf die ook de portretten maakte die ik in het miniserietje ‘Beeldrijm’ (nr 8) besprak. De poses vertonen een treffende gelijkenis. Goed mogelijk dat het ook een van die twee vrouwen was die hier in nachthemd opnieuw voor haar blootfotograaf poseert.

Van deze muze had ik al een portret in precies dit schort, maar dan zonder de voile. Hiermee is deze foto de eerste van een ‘bruidje’ in mijn collectie. Ik stuitte ooit eerder op echte huwelijksfoto’s van een bruid uit de jaren vijftig, die in het aanbod op de veiling nota bene vergezeld gingen van blootopnamen van ‘r uit dezelfde periode. Misgelopen doordat dat enkele – heel rijke – verzamelaars eveneens was opgevallen.

Onder verwijzing naar het stukje ‘Doe-het-zelf-bondage’ op deze site: dit vind ik nou typisch een foto in de categorie 2 van makersintenties: het artistieke portret.

Foto waarover de verkoper opmerkte dat hij waarschijnlijk uit België dan wel Frankrijk afkomstig is, en tussen 1920 en 1930 zal zijn gemaakt.

Met een flinke kreuk in het midden en desondanks onweerstaanbaar. Op basis van de schoenen zou ik wel tot een tijdsaanduiding moeten kunnen komen. Opvallend verder maar weer hoe rommelig de huizen waar vroeger in werd geposeerd honderd jaar geleden waren. Er werd wat af gestoffeerd en gedecoreerd met lappen en gordijnen.

Moderne print direct van een oud negatief. Geen deal die ik gewoon ben te maken, maar ik viel weer voor de aandoenlijkheid van dit portret.

Foto uit Frankrijk.

De luiken van het raam achter het gordijn zijn dicht, of deze blootfoto kon veilig worden gemaakt in een vrijstaand huis dan wel op de verdieping van een flat met weinig inkijk van de buren.

6×6 negatief uit het Hongarije van de jaren zestig of zeventig.

Foto uit de VS, overduidelijk geschoten in kersttijd. Ik deed via Google al heel erg mijn best om erachter te komen of het geopende doosje op de voorkant misschien de verpakking van een cameraatje is, want wat voor verhaal heb je dan, nietwaar. Blijkt ook te kloppen, meldt een lezer van dit blog. Meneer heeft een Kodak-Instamatic 314 als kerstcadeau gekregen en terwijl hij zich gereedmaakt om er zijn eerste snapshot mee te nemen, doet zij er nog extra Christmas Gift bovenop door haar dijen en de randen van haar kousen te laten zien.

Mislukte opname door een opstekend windje in wat lijkt op een mode-shoot. Deze foto is dan evenwel weer zo slecht gedrukt en klein van formaat dat ik toch vermoed dat hier een liefhebber op zijn eigen schip aan het werk is geweest.

Compromis: zij in een huishoudschort, maar wel bloot daaronder. De deal is duidelijk niet al te van harte tot stand gekomen. Uit Hongarije.

Helaas lijkt deze foto te zijn afgeknipt; het witrandje van de andere drie zijden ontbreekt aan de rechterkant. Ik ben bepaald geen pietje precies als het op de staat van een foto aan komt, maar een verknipt exemplaar beschouw ik als een miskoop.

Ik twijfel of dit een amateurfoto is, hij is in elk geval op een behoorlijk formaat afgedrukt. Wat ervoor te zeggen valt, is dat de vrouw er niet al te voordelig op is afgebeeld: ze kijkt wel heel moeilijk en dan bovendien nog met één oog dicht.

In de reeks ‘…Met iets te drinken erbij’.

Met een vossenbontje plús rok in luipaardprint achter de glasgordijnen. Bont zie je verhoudingsgewijs al weinig in blootfotografie, laat staan een vosje. Lingerie was gemakkelijker uit de kast te trekken in doorsnee huishoudens, of zo’n uitdossing lag hoe dan meer voor de hand. Een jungle-print (en rieten rokjes) was meer iets voor Amerikanen. Dit is een foto die ik kocht in Frankrijk.

Ha, daar is de blootfotograaf zelf ook weer eens in beeld, en ditmaal zien we hem aan de slag in wat vermoedelijk zijn en haar eigen huis zal zijn. Uit ’s mans professionele hurkhouding valt op te maken dat hij niet voor de eerste keer met een camera in de weer is, en ook de foto’s boven de deur dragen aan die indruk bij. Zijn vrouw heeft zo te zien ook al vaker met het blootfoto-bijltje gehakt: het gaat op deze foto (opnieuw) niet om haar contouren en een sexy pose, maar om de gelaagde compositie. Uit Duitsland.

In de categorie ‘Doe het dan voor mij’, uit Hongarije wederom.

Uit Sofia, Bulgarije. Geen idee of deze foto daar ook werkelijk vandaan komt, en of dat er al strings bestonden in de tijd (jaren ’40-’60) dat hij gemaakt werd. De vrouw lijkt een professioneel model, maar het portretje is weer zó klein van formaat dat het mogelijk toch om een amateuropname gaat. Ik hou ‘m er nog even in.

Een blik, tuitmondje en een houding die boekdelen spreken. In de vrouwelijke lichaamstaal betekenen volgens mij zelfs die lichte spreiding van haar vingers (linkerhand) en die naar achteren gedraaide rechterschouder wat. Ze zal direct naar het maken van de foto wel even op die lege plek op de bank kloppen. Snapshot aangekocht in Duitsland, waar ik relatief weinig kleurenfoto’s vandaan haal.

Dit is nog een portret van de vrouw hierboven. Er zat een tijd tussen beide aankopen, en ik zag ook pas weer een aantal weken daarna dat hier sprake is van een en dezelfde persoon. Aangekocht in Duitsland.

Glimp! Geen veel beoefend subgenre in de blootfotografie, zoals voyeurisme in het algemeen ver achterblijft bij het rechttoe-rechtaan werk. In de categorie ‘loeren en schieten’ lijkt het fotograferen van ‘onderkantjes’ voor mannen altijd beduidend interessanter te zijn geweest dan wat er eventueel boven de gordel aan bloot te zien was. Foto’s van décolletés bijvoorbeeld kom ik tot mijn grote verbazing vrijwel nooit tegen.

Nog een in de reeks plaspauzes.

Zo zie je ze op veilingen zelden of nooit, en zo vind je er in een of twee weken tijd ineens meerdere: de meer of minder stiekeme fotootjes van geliefden die even in de hurken moeten.

In Nederland gekocht, maar vermoedelijk van buitenlandse herkomst, want achter op de foto in potlood ‘Me, 1949’. Ogenschijnlijk is ‘Me’ als een antieke speerwerpster geportretteerd waarbij ze als compromis haar niet zo antieke bh aan mocht blijven houden.

De tweede foto in mijn verzameling met daarop een ‘French maid’. Veel voorkomende keuze bij spannende verkleedpartijen, zou je denken, maar het aanbod aan pikante foto’s van dienstertjes weegt vooralsnog niet op tegen dat van de pseudo-Hawaiiaanse hula-meisjes.

Minifotootje en een al even bescheiden blootmomentje dat ermee werd vastgelegd. Zo te zien is er een vers gestreken doek voor het raam gehangen om pottenkijkers buiten te sluiten. Ik overweeg om een aparte serie samen te gaan stellen met de titel ‘Bij ons achter de gordijnen’.

Sjiek portret, waarbij de handdoek niettemin als accessoire volstond. Haar blik straalt niet veel welwillendheid uit, tenzij haar blootfotograaf juist om een ingetogen gezichtsuitdrukking vroeg.

‘Schöne Frau nackt in Fremdenzimmer um 1950’. Foto 1 van 2.

‘Schöne Frau nackt in Fremdenzimmer um 1950’. Foto 2 van 2.

Weer eentje uit Hongarije. Blootfoto’s van vrouwen óp tafels zijn door de geschiedenis van het genre heen niet heel ongewoon, de muze opgevouwen tussen de poten daarvan is andere creatieve koek.

Uit de VS. Werd tegelijk aangeboden met een snapshot dat ik eveneens kocht, met zeer waarschijnlijk dezelfde vrouw erop. Op die foto is ze afgebeeld bij het Sammy Lake Resort in Branson, Missouri.

Ook van foto’s van vrouwen in hula-rokjes en -rokken zou je een apart fotoboek kunnen samenstellen.

De uitdossing zou kunnen doen vermoeden dat het hier om een voor de markt bestemde pornografische foto handelt, maar het kader, de chubby vrouw en de gekozen locatie (de tuin of de hooiberg) wijzen er op hun beurt op dat hier een amateur aan het werk was.

Lichte twijfel of ik dit portret nu tot de blootfoto’s mag rekenen die mannen door de geschiedenis heen van hun geliefde maakten. Ik hou ‘m er nog even bij, al was het maar omdat ook de aller-onschuldigste foto’s aan de randen van het genre de moeite van het tonen waard zijn. En dit is natuurlijk een pracht van een kodachrome.

Foto uit Hongarije in de jaren zeventig. Ik moet gaan oppassen dat het aandeel blootfoto’s uit dit land wel enigszins in proportie blijft. Deze opname kon ik evenwel niet aan me voorbij laten gaan. In de categorie ‘De creatieve fotograaf’ en ‘voor u opgediend’. Allicht dat hij of zij het in dat geval te ver vond gaan om de tafel behalve met placemats ook met borden en bestek in te dekken.

Alleen al door de geïnvesteerde energie in de creatie van dit sneeuw- en ijstafereel denk je dat hier een professionele fotograaf aan het werk moet zijn geweest. Maar van de andere kant: zó knullig en lelijk kan een beroeps het toch nooit hebben aangepakt? Ik hou ‘m er even in. Dia uit Duitsland.

Ook weer een foto uit Hongarije, waar jongeren in de jaren zestig en zeventig klaarblijkelijk nog genoeg individuele vrijheid genoten om er, althans binnenshuis, een spannende leefstijl op na te kunnen houden.

In de categorie ‘Doe het dan voor mij’ en in de deelrubriek ‘Blikken die de blootfotograaf te denken moeten geven’. Foto uit Hongarije.

Ultra-relaxte telefoniste heeft de krant erbij gepakt. Foto waarschijnlijk van de gebroeders Biederer, Parijs jaren twintig-dertig.

Uit juli 1959 en gekocht in de VS. De smaak die Amerikanen aan de dag leggen bij de inrichting van hun huizen lijkt stomweg onveranderlijk, maar daar staat regelmatig veel frivoliteit tegenover op blootfoto’s .

Genoeg vrouwen die gedeeltelijk of geheel onherkenbaar op de blootfoto wilden en daarvoor de nodige voorzorgsmaatregelen namen. Maar volledig van de camera afgekeerd en dan óók nog een arm voor je ogen? Typisch een ‘doe het dan voor mij’-portret waarbij ze echt niets aan het toeval wenste over te laten.

Uit de VS, vermoedelijk uit de jaren veertig of vijftig. Ondergebracht in de categorie ‘De creatieve blootfotograaf’. Er waren meerdere van deze zwaar overbelichte portretjes op de veiling te koop, wat de indruk versterkt dat de maker wist wat ie deed. De vrouw als fantoom.

Foto aangekocht in Hongarije, van een verkoper die over een behoorlijk aantal van dit soort huiskamerfoto’s uit de jaren zestig en zeventig beschikt. Als ik de interieurs daarop bekijk, vermoed ik dat de snapshots ook alle in een toenmalige, hippe scene in Hongarije zijn gemaakt. Slag om de arm weer vooralsnog, want zou er een meer of minder vrijgevochten jongerencultuur in dat communistische land in die periode hebben bestaan?

Ook aangekocht uit Hongarije. Alleen het luciferdoosje zou eventueel duidelijk kunnen maken of dit portret daar dan ook is gemaakt. Hoe dan ook, opnieuw zo’n foto die je doet afvragen of en hoe deze opnamesessie verder haar beslag kreeg.

Eveneens van een Hongaarse handelaar, maar met wat er nog van het nummerbord op de Mustang te zien is denkelijk een Amerikaanse foto.

Opnieuw een foto weten te bemachtigen waarop ook de blootfotograaf zelf te zien is. Van een verkoper uit Hongarije en zo te zien uit de jaren zeventig.

Nieuwe omslagfoto: volgens potloodaantekening gemaakt in 1920, met tevens een plaatsvermelding: Coblence ofwel Koblenz. Franse maker en Franse vrouw maak ik daaruit op, ook gezien dat typisch Franse ‘erotisme’ dat blootfoto’s uit dat land zo onvergelijkelijk anders dan die uit Duitsland of de VS maakt. Slagje om de arm wel: dit ‘femme allongée’-portret lijkt niet in een hotel maar in een woonhuis gemaakt, al zou er ook sprake van een luxe suite (met aparte zithoek) kunnen zijn.

Er staat een uitje op het programma, of dat is net achter de rug – zie de handtas op tafel. Het lijkt erop dat de blootfotograaf hier getuige mocht zijn van een aankleedritueel. Zo staan toch je handen als je je schoenen aan doet in plaats van uit. Blijft de vraag waarom iemand eerst daarmee begint, om pas erna in haar jurk te schieten. Op meerdere foto’s in het toekijk-genre wekt deze veronderstelde volgorde voor mij wel vaker verwarrend.

Groot formaat kunstfoto uit de VS, volgens de verkoper gemaakt in de jaren zestig. Mogelijk dat het enkele blaadje dat nog aan die draperie van twijgjes bungelt symbool staat voor het verloren druivenblad van de kuisheid. Op het niet besmeurde deel van haar schouder zal de hand van de blootfotograaf hebben gelegen terwijl hij haar met de ander met modder impregneerde.

Mooie Lauren Bacall-lookalike, maar vermoedelijk toch geen professioneel model, gelet op de licht-sjofele setting en de wat onbeholpen aanwezigheid van (’s mans) kris (?) aan de bedrand.

Deftige omgeving en dito nachtgewaad, maar toch een privéfoto, schat ik, want tamelijk slordig afgedrukt op Agfa Brovira-papier.

Daar is ie weer, de edelfigurant van de blootfoto: de poes (linksonder die dijen en dat achterwerk).

Klassiek-stiekeme foto: dat ene aan- of uitkleedmoment in de slaapkamer, op het strand of in het bos nog even meegepakt. Ook ditmaal toonde mevrouw er zich niet blij mee, maar de blootfotograaf was zo verguld met zijn snapshot dat hij er in de donkere kamer nog een toevoeging in de vorm van een sleutelgat bij bedacht.

Aangekocht in de VS, al kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat het een in Europa (Engeland?) gemaakt portret is. De foto intrigeert me eens te meer door de wat sjofele omgeving die de fotograaf ervoor koos. Alsof hij met sociaal-bewogen blik te werk ging en het dus niet in de eerste plaats om de glamour van de vrouw te doen was. Een van de mooiste foto’s die ik de laatste maanden verwierf.

Van Duitse herkomst. Misschien is het bij deze ene blootfoto gebleven of kom ik later nog andere foto’s van dezelfde sessie op een veiling tegen (gebeurt wel eens). Zo benieuwd wat de vrouw in kwestie/haar fotograaf in dat geval verder nog aan ideeën hadden.

Mevrouw en meneer waren hondenliefhebbers, dat mag duidelijk zijn. Zoals deze Engelse setters omgekeerd in elk geval ook heel erg op hun bazinnetje waren. Niet ondenkbaar zodoende dat het deze blootfotograaf helemáál niet om het zicht op haar kont te doen was. Ik heb me suf gepiekerd over de totstandkoming van deze foto, maar ben er nog niet uit. Ging zij voor haar lol op dat harde beton liggen? En wijst de alerte blik op haar gezicht er nou op dat ze volledig meewerkt aan een geënsceneerd-lieflijk plaatje, of toont ze zich juist geërgerd omdat de fotograaf met zijn camera misbruik van de situatie maakt? Foto uit Italië.

Tegenover duizend zomerse foto’s van blote verloofdes en echtgenotes op het strand, de tuin en het bos staat één snapshot van een blote vrouw in de sneeuw. Het zal ‘ritueel bloot’ zijn dat we hier zien. Met andere woorden: er zal zich hoogstwaarschijnlijk toch een hete sauna in de nabijheid hebben bevonden.

De knipoog, haar glimlach en het manende wijsvingertje laten er geen misverstand over bestaan: hier werd – met deze blootfoto als blijvende herinnering – warmgelopen voor een nog wat intiemer samenzijn. Romantisch ook, dat baldakijn boven het ledikant en het lokkende rode lamplicht aan het hoofdeinde. De setting is een master bedroom met ’twin beds’, zo valt op te maken uit de afmetingen van het zichtbare bed. Vooral in de VS, waar dit portretje vandaan komt, is het vanaf zekere leeftijd heel gebruikelijk dat je als echtpaar apart gaat slapen. Maar dan hoeft het vuur tussenbeiden dus nog allerminst te zijn gedoofd, zo blijkt maar weer.

In de reeks naaktfotografie met iets te drinken erbij.

Ook van Duitse herkomst, althans in ieder geval van een antiquaar uit Stuttgart. Verder natuurlijk heel Frans in al zijn elegance.

Heerlijke foto, zeg je dan vijftig jaar na dato. Zo Duits als een Bratwurst, en maar net een beetje smaakvoller. Maar tegelijkertijd geen portret om hilarisch over te doen, voor menige Oosterbuur (man) was een foto als deze serieus bedoeld als proeve van erotische fantasie. Hoe zij erover dacht?

Foto van een donkere vrouw, naar opgave van de verkoper uit de jaren twintig. Een portret van Afro-Amerikaanse uit die tijd is al een bijzonderheid, en dan ook nog in zo’n niets verhullende pose. Maar mij was het bij de aanschaf vooral te doen om de verscheurde (en weer aan elkaar geplakte) staat ervan. De eerste in mijn collectie. Er zullen in de geschiedenis van de blootografie miljóenen al te heftige of om andere redenen onwelgevallige opnamen (door de vrouwen erop) zijn versnipperd, dus ik knijp in mijn handen nu ik er eentje heb die zo’n daad alsnog heeft overleefd en van deze onhebbelijkheid kan getuigen.

Strandfoto uit Italië, afgaand op de krant die naast de linnen schoenen en haar klompjes op het zand ligt: La Nazione. Loep erbij gepakt om ook nog achter de editiedatum en het voorpaginanieuws van die dag te komen, maar vergeefse moeite.

Er werd vroeger bij een blootsessie nogal eens een sigaretje opgestoken. Hier op zo’n divan die in veel huishoudens in de woonkamer stond, maar ook net zo gemakkelijk in bed.

Dia uit 1976. Dit portret pakte nogal onflatteus uit voor de vrouw die ervoor poseerde. In soortgelijke blootfoto’s in het genre is dat veelal omdat ze er op nét niet even met haar aandacht bij was op het moment dat hij afdrukte. In een geval als dit lijkt het erop dat zij hem juist in die fractie van een seconde nog even wilde meegeven hoe ze echt over het hele gedoe dacht.

Een pendant van de striptease en tegelijk het omgekeerde daarvan: mogen toekijken terwijl zijn zich áánkleedt. Al een geliefd thema van schilders en door de hele geschiedenis van de blootfotografie in huis, tuin, bed, bed, strand en keuken heen ook bij mannen met een camera. Deze foto is er eentje van twee, gekocht in Zuid-Afrika. De zoete kleurtjes versterken het intieme boudoir-gehalte ervan.

Uit de jaren zeventig volgens opgave van de verkoper, maar mede op grond van de gebruikte papiersoort van de print denk ik: veel ouder. Hoe dan ook, ik kocht deze foto vanwege de aanwezigheid van de poes. Met afstand toch hét symbool van huiselijkheid in het genre van de blootfotografie.

En nog meer trash. Ik kocht hem vanwege de Aha-Erlebnis die hij bij iedere (bloot)fotograaf zal oproepen. Hartstikke vuig en onbehoorlijk om een kunstje als dit te flikken – alle mannen weten het. Maar veel bezitters van een fototoestel zullen zich er toch wel eens aan hebben gewaagd.

Ook trash, maar dit vind ik dan weer een heel fijne foto door zijn hoge ‘film noir’-gehalte en motelkamer-setting.

Dit moet welhaast dezelfde vrouw zijn als zij op de foto hieronder. Beide zijn ze afkomstig van dezelfde Portugese handelaar (in het groot) van blootfoto’s, beide zijn ze door hun ouderdom ook allebei van hetzelfde roze, en dan is er nog de overeenkomst in kapsels. Het is nog te vroeg om mezelf als verzamelaar en kenner van oud bloot een arendsoog toe te dichten, maar deze ontdekking brengt me weer een stapje dichterbij, zullen we maar zeggen.

Ik las ergens dat het in de beginperiode van de fotografie uitgerekend de amateurs zijn geweest die het medium in creatief opzicht met veel trial & error verder hebben geholpen. Toen dit bij een Portugese handelaar aangeschafte portret werd geschoten, was de fotografie al ten minste een eeuw verder in haar ontwikkeling, maar geklooid met lampen en groothoeklenzen werd er evengoed nog steeds. Niet erg, mijn hart is ook groot voor de lelijke eendjes in het blootgenre.

Van een Franse verkoper, met in potlood ‘1932’ op de achterzijde geschreven. Meer kon daar ook bijna niet op, want een foto in mini-formaat.

Over foto’s die dat ene moment vangen waarop de maker zijn kansje mocht pakken en in dezelfde fractie van een seconde zicht had op méér, ga ik nog wat uitgebreider schrijven. Er is een heel mooie naar me onderweg vanuit de Alpen. Maar dit net zo vluchtige als (door háár) doordachte snapshot kan ook al illustratief zijn voor de ‘Stunde Null’ in het genre van de blootfotografie. Heeft ze, als ze dadelijk weer overeind komt, een vervolg in gedachten op al dat vertoon van speelsheid, toegeeflijkheid en plagerij? Of blijft het hierbij en is dit voor hem het spreekwoordelijke kluitje in het riet? De tijd staat even stil. Heel de wereld houdt haar adem in. De lucht is zwaar van belofte.

Dat vrouwen (ook) vroeger over prachtig ondergoed konden beschikken, ontdekte ik op mijn Grand Tour door de historische blootfotografie snel genoeg. Dat het pronken en teasen ermee ook niet van vandaag of gisteren is, kan deze foto aantonen. Ik vind dat ik ook moet kunnen optekenen wat voor ‘broek’ (geen idee nog hoe je het anders noemt) deze vrouw nou precies draagt en uit welke tijd zo’n kledingstuk nu precies komt. Maar de weken waarin ik me in zulke zaken kan gaan verdiepen, moeten nog aanbreken.

Foto uit Frankrijk, jaren dertig. De vierde in mijn verzameling waarbij de fotograaf het heeft aangedurfd om moeder, kind en blote borst op een foto samen te brengen. Ik schrijf ‘aangedurfd’ omdat je in foto’s in deze categorie toch steeds weer ziet dat ze vanaf een betrekkelijk grote afstand worden genomen. Alsof de maker beseft dat hij een intieme gebeurtenis als deze niet mag bezoedelen.

Bijzondere vondst. Uit Frankrijk. Opnieuw een foto waarin deze creatieve en sigaren rokende blootfotograaf ook iets over zichzelf tot uitdrukking wil brengen.

Ik schreef op het blog hiernaast over het ideale vrouwbeeld dat mannen in een foto van hun vrouw konden creëren. Dit is zo’n foto. Zij als meermin of sirene.

Ook uit eigen ondervinding meende ik te weten dat het bij naturisme ‘formeel’ nooit of te nimmer om erotiek te doen is, maar de pose en vooral de kokette hakjes van deze vrouw voegen dat elementje aan dit portret bedoeld of onbedoeld toe.

Niet bepaald een foto waar je als blootfotograaf en zeker als geportretteerde vrouw nou graag mee voor de dag komt, maar dat zal ook niet de intentie zijn waarmee hij is gemaakt. Ik vermoed dat haar toestemming er niet aan voorafging. Enige verbijstering is verder wel op zijn plaats over de armoedige wasgelegenheid en -beurt zelf. Een schuur op het platteland?

Je moet goed kijken om hier een blootfoto in te zien, en dat deed dit de maker van dit snapshot ook. De vrouw in kwestie lijkt er alvast niet gerust op dat ze hier ‘zo maar’ even in beeld verschijnt.

Uit de jaren tachtig, zoals achter op dit printje wordt vermeld. Mijn eerste indruk was dat dit nou zo’n typische foto is waarmee vrouwen/echtparen in dat tijdperk in obscure blaadjes adverteerden, op zoek naar sekscontacten.

Foto’s als deze uit Frankrijk brengen me nog wel eens aan het twijfelen: zijn ze in een bewuste gekozen ‘amateuristische’ setting gemaakt door een pro, of was hier gewoon een goede privéfotograaf aan de slag. Ik houd ‘m er even bij.

Uit Duitsland, en waarschijnlijk gemaakt van een vrouw uit Sleeswijk-Holstein/Hamburg. Dat schrijf ik omdat er op de veiling ook een foto van dezelfde vrouw werd aangeboden op het moment dat ze met opgetrokken rok en lachend in de S-Bahn SH (= de lijn Hamburg/Sleeswijk-Holstein) wordt gefotografeerd. Twee varianten van die scène liep ik door een snel oplopend opbod helaas ook tweemaal mis, waarna ik deze als troostprijs heb gekocht.

Nog een foto uit het terra incognita dat het voormalige Oostblok nog voor me als verzamelaar is. Deze kocht ik in van een Russin in Sint Petersburg.

Uit Hongarije. Opgeteld bij die uit Oost-Duitsland begint mijn verzameling foto’s uit andere voormalige Oostbloklanden stukje bij beetje enige substantie te krijgen.

Vrouwen raakten vermoedelijk milder gestemd over het poseren voor een sexy foto als ze ervan konden worden overtuigd dat het hun fotograaf niet per se te doen was om bloot & lust, als wel om het hoge gehalte aan lieflijkheid en bijzonderheid tijdens een moment van samenzijn. Zeker met een jong poesje erbij was het dan snel kat in ’t bakkie.

Uit voormalig Oost-Duitsland, waar blootfotografie altijd een veel vanzelfsprekender onderdeel van het privéleven is geweest dan in het Westen het geval was. Onder andere de oververtegenwoordiging van huis-, tuin- en keukenbloot uit de DDR op veilingen kan ervoor als bewijs dienen.

Dit pictorialistische portret van een vrouw in een boom ontsnapte maar net aan een binnenbrandje of erger. Of de blootfotograaf werkte in de donkere kamer met een overdosis sepia.

De blikken die vrouwen voor een blootfoto worden geacht te trekken of zelf moeizaam tevoorschijn toveren, zijn veel moeilijker te boetseren dan de aan te nemen poses. Die kun je van vrouwen in boekjes en blaadjes imiteren. Hier kan de opdracht ‘Kijk maar dromerig’ hebben geluid.

Geen dame te oud, en geen omstandigheid te banaal voor een blootfoto. De liefhebbende camera was altijd in de buurt.

Tweede foto in de collectie van een baby aan de borst. Hét moment voor een blootfotograaf om zich op zijn aller onschuldigst aan zijn vrouw en de wereld te presenteren.

Blootfoto’s van vrouwen die daarop serieus druk zijn met fitness of een sport dienen zich in het veilingaanbod slechts heel sporadisch aan. Lenigheid die ‘for his eyes only’ wordt geëtaleerd, komt in het genre evenmin elke dag voorbij. Maar een enkel koppel zag er tijdens een erotische huiskamersessie de meerwaarde wel van in.

Portret gemaakt op een hotelkamer, op het gevaar af dat house cleaning of room service zo maar kunnen binnenvallen. De ‘Niet storen’-slip zal ze in elk geval niet tegenhouden, die hangt nog aan deze kant van de deur. De blootfotograaf heeft er met zijn licht en de witte roos werk van gemaakt. Van haar kant blijft de beoogde ‘glitz’ helaas beperkt tot de glans van haar haar.

Blij met het eerste zonnetje van het seizoen, met haar nieuwe bh, of gewoon happy met de aandacht en hobby van haar vent: je veronderstelt er weer van alles bij, maar je wéét het niet. Ook een uitzoekklus voor een voorzichtige datering van de tijd waarin dit lieve portret zal zijn gemaakt: wanneer kwamen de strapless en doorkijk- bh’s voor vrouwen beschikbaar?

Foto uit Duitsland en gemaakt aan de vooravond van een ‘silvesterfeier’ ofwel op oudjaarsdag. De of een andere intimus van de afgebeelde vrouw heeft haar kousen beschilderd en er ook zijn naam op achtergelaten: Manfred. Ook in dit geval weer: uitzoekklus. Geen idee namelijk of het tekenen op vrouwenbenen bij dit feest hoort dan wel een anderszins gebruikelijk (Duits) ritueel is.

Een was- of scheerbeurt in de keuken, met gebruikmaking zo te zien van een teil water op het aanrecht/het fornuis. Uiteraard vanachter en dus stiekem in beeld gebracht. ‘Full frontal’ ben ik scènes als deze tenminste nog niet tegengekomen. Foto’s waarop een vrouw haar toilet maakt, zijn niet uitzonderlijk in het blootgenre. Maar een hygiënisch klusje als dit heb ik nog niet eerder in beeld gebracht gezien. Met de foto van de vrouw die zich bloot liet portretteren terwijl ze haar teennagels knipt, is dit een van de meest, eh, huishoudelijke.

Terugkerend gesodemieter in de badkamer: stond ie dus ineens weer met zijn toestel. In een reflex kromp ze ineen om de overval te pareren, maar de flits van zijn camera was net een nanoseconde sneller.

De eerste foto in deze verzameling waarop we ook een boodschap in tekst meekrijgen van de fotograaf en/of zijn model.

Haar kapsel is mooi opgestoken en die deftige handschoenen dragen zeker bij aan dit tamelijk ingetogen blootportret. Maar waarom er dan de keukenmat, of iets wat erop lijkt, toch maar even ondergeschoven? Uit 1949 staat op deze dia.

Vrouwen die net met een omgeslagen handdoek uit de badkamer komen, zijn er niet happig op dat ze spontaan op een blootfoto worden getrakteerd, zo heb ik zelf ook menigmaal proefondervindelijk kunnen vaststellen. Foto’s van zulke situaties die je op veilingen vindt, maken wel duidelijk dat dat ook nooit anders is geweest. Dit is echter een portret dat met haar volledige instemming op zo’n moment tot stand is gekomen. Zie de schaterlach maar vooral ook de hakken die ze er voor de gelegenheid even voor aanschoot. Het geduld van de blootfotograaf (komt ze nou eindelijk onder die douche uit…?) betaalde zich voor de verandering eens een keer uit.

Grappig, al die extra kleedjes en doeken die blootfotografen thuis aansleepten in de kennelijke bedoeling iets behaaglijks voor hun model te creëren (of ook om vloer, bed en meubels schoon te houden). Maar deze foto intrigeert natuurlijk om een andere reden, namelijk die dat het erop lijkt dat de maker een plaats delict heeft willen ensceneren. Blootfoto’s die angst, agressie of in dit geval een misdrijf suggereren, tref je in het amateurgenre relatief weinig. Mogelijk dat vrouwen en vriendinnen zich ook zonder zo’n associatie met geweld al slachtoffer genoeg van zijn fotohobby achtten .

Ik vond op een veiling nóg twee foto’s uit dezelfde sessie waarin deze vrouw gemaskerd voor haar blootfotograaf poseert. Mijn vermoeden is dat er van die gelegenheid in totaal vijf bestaan, waarvan ik er nu vier in eigen bezit heb. De vijfde en laatste (het ‘officiële portret) uit de reeks ging door een alertere bieder helaas aan mijn neus voorbij.

Onbekend waar deze foto vandaan komt, maar niet ondenkbaar dat een blader- of doornenkroon paste in de (Oost)Duitse cultus van het ‘oerbloot’.

Portret uit een serietje van drie waarin de fotograaf zijn vrouw of vriendin tijdens klusjes in de keuken portretteert. Anders dan ik veronderstelde, is het geen reeksje van Oost-Duitse makelij, maar waarschijnlijk in Frankrijk gemaakt. De kalender is tenminste in het Frans gesteld en daarop is het ‘novembre’. Andere vingerwijzing: er ligt een stokbrood op de tafel achter d’r.

Niet bepaald de eerste foto in de verzameling waarop een geliefde zich bereid toont om even in haar nachtgoed voor de camera te poseren, maar ik koester in deze subcategorie elk kiekje waar ik de hand op kan leggen.

Middenformaat-dia van een sessie waarin, blijkens het aanbod op een veiling, meerdere vrouwen voor de camera verschenen. Toch een foto met een hoog amateuristisch gehalte, dus ik hou ‘m er voorlopig bij.

Een van twee foto’s uit Japan. De blootfotograaf was duidelijk iets heel eerzaams en artistieks van plan , maar zijn techniek en de geliefde werkten helaas niet erg mee.

Uit de VS. Haar blik laat er geen misverstand over bestaan dat het liefst gauw moet zijn gedaan met deze blootsessie. Een portret dus in de categorie ‘Doe het dan voor mij’.

Een van de weinige foto’s die ik tot dusver heb van amateurs die zich spiegelden aan grote namen in de kunst. Dit anonieme, Bill Brandt-achtige portret kocht ik in Oostenrijk.

Portret van Helen, die zich door een anonieme blootfotograaf eerst liet beschilderen. Ik vond er nog enkele soortgelijke portretten van zijn hand op de veiling. Maar ze zijn stuk voor stuk duur, dus ik prijs me maar alvast gelukkig met deze. UPDATE: deze foto is er een uit het oeuvre van de Amerikaanse ‘smut’-fotograaf Bernard Kobel. Ik ga nog wat uitgebreider over hem schrijven.

Ik leg allengs een steeds grotere voorkeur aan de dag voor de creatieve en meer esthetische blootfoto’s die mannen door de geschiedenis heen van hun geliefde maakten. Maar in een enigszins representatief overzicht van het huis-, tuin- en keukengenre kan een portret als dit toch ook niet ontbreken.

Ook van Duitse herkomst, daar durf ik intussen wel een weddenschap op af te sluiten. De gitaar en het exotische behang geven de typische rechttoe-rechtaan blootfoto zoals die doorgaans bij de Oosterburen werd gemaakt hier een nét wat frivoler gehalte.

Nog twee extra foto’s gevonden van de Spaanse of Portugese die zich heel beschaafd liet portretteren met voile en in doorkijkbloes. Zie ook elders in deze galerij.

Gelet op de telefoon die aan de muur hangt en het slaapkamermeubel waarschijnlijk een foto gemaakt op een hotelkamer. Dat was vaker de plek waarop vrouwen zich lieten verleiden tot een sexy portret.

In Duitsland gekocht en als deze blootfoto daar ook vandaan komt, is het een behoorlijk elegante.

Portret afkomstig van een Franse handelaar, en in al zijn elegance en relatieve ingetogenheid ook van Franse makelij, durf ik wel te beweren. Ik zou me ook na ruim 300 foto’s in deze collectie bijeen te hebben gebracht nog steeds geen erotomaan willen noemen, maar naar een stijlvol naakt als dit kijk ik dus net wat langer. Doe ik trouwens ook naar dat schilderij op de achtergrond op de foto, waarop eveneens een naakt valt te ontwaren. Zie je wel op meer blootfoto’s. Een duidelijke wenk dat we met libertijnen te maken hebben?

Van deze fotosessie in het bos heb ik al een opname, maar maanden later kwam ik op de veiling ook dit exemplaar eruit nog tegen. Je kunt je afvragen of hier nou een professionele pin-upfotograaf aan het werk is geweest of dat het toch serieus een liefhebbende amateur betrof. Kan ook dat de waarheid ergens in het midden ligt. Een avontuurlijke hobbyïst zal met een meegaand model als dit kansen voor een broodwinning hebben gezien.

Beschaafde striptease die ook seriematig kort is gehouden. Foto 1 van 2.

Beschaafde striptease, die ook seriematig kort is gehouden: foto 2 van 2.

Blootfotografen zien, los van hun eigen vrouw of vriendin, ook regelmatig een tweede kostbaar bezit op een blootfoto figureren. Soms is het een ding van henzelf, zoals hun motor of een pistool, maar het kan ook het cadeau zijn waarmee ze hun geliefde zojuist in de juiste stemming voor een sexy portret hebben gebracht, zoals lingerie of, in dit geval, een sjieke halsketting: ‘Laat jij maar eens zien hoe verrast en blij je ermee bent.’

In de nog bescheiden reeks verkleedpartijen: de vrouw als heilige maagd of non. Met een even geharnaste als dodelijk verveelde uitdrukking op het gezicht van de vrouw die hiervoor een eindje in de fantasie van haar blootfotograaf mee moest. Dat er een stukje van de foto af is geknipt, zou ermee te kunnen hebben dat hij niet al te voorzichtig uit een album is verwijderd. Het portret is bij een Oostenrijkse handelaar aangekocht.

Zijn geliefde wilde wel met zijn hele wapenuitrusting poseren voor de blootfoto, maar zag dan wel graag haar ogen uitgestoken om herkenning door familie en buren uit te sluiten.

Eén ding is zeker: je kan historische blootfoto’s moeilijk in de tijd plaatsen aan de hand van het ondergoed dat erin wordt gedragen. Doorzichtige lingerie, jarretelles en grote, witte kleppen zijn door de hele geschiedenis van de fotografie heen alomtegenwoordig.

De fauteuil is een stukje opzijgeschoven, tegen de muur is een oud gordijn gehangen en met een setje badjassen, een viool en een buste van Venus heb je dan de setting voor een ware kunstblootfoto. Het meisje is zo te zien van Aziatische herkomst, wat je in het genre maar weinig tegenkomt.

Van amateurmodellen die in tuin, park, bos en strand tot een blootfoto werden verleid, heb ik intussen al veel foto’s. Maar er zijn poses die me nog steeds tot aankoop van wéér een exemplaar verleiden.

Heel onhandige, en zo te zien ook zo ervaren, pose op de duikplank. Met dan ook nog een toeschouwer erbij (zie rechtsboven). Uit alles in haar houding en gezichtsuitdrukking spreekt dat het geen seconde langer mag duren.

Dia uit de VS die ik heb gerangschikt in de categorie ‘De creatieve fotograaf’. Behalve met bloemen en potplanten is in dat subgenre ook menigmaal gehannest met de fruitmand.

Geposeerd of stiekem? Ik neig naar het laatste, of de blootfotograaf moet zo veel haast hebben gehad dat hij niet toekwam aan een wat mooiere kadrering.

In de categorie ‘Happy endings’: zij in haar nieuwe Spaanse jurk, klaar voor een optocht, feest of het carnaval. Ik denk zo maar dat ze de koningin was in een of andere stoet. De foto is gemaakt in een schuur, en daar zal dan ook de praalwagen voor haar hebben klaargestaan. Vandaar.

Foto maakte deel uit van een door een Italiaan aangeboden serie mindere blootportretten. Ik moest alles kopen om de hand op deze te kunnen leggen. Gezien de beschadigingen is hij in de loop der jaren door vele handen gegaan.

Jaren twintig, dertig, veertig? Hier wacht nog een lastig uitzoekklusje: wanneer kwam de satijnen bh in zwang?

Bont, en dan in het bijzonder de stola, voegt chic en raffinement toe in de blootfotografie, maar je ziet het kledingstuk vrijwel nooit in portretten opduiken. Het accessoire maakte dit amateurmodel ook nauwelijks zekerder van haar zaak.

Foto uit, vermoedelijk, de jaren vijftig en, geheel in de geest van dat tijdperk, net zo gemoedelijk.

Zoutdruk uit begin vorige eeuw of zelfs van oudere herkomst. Niet zeker of hier nou een beroeps- of amateurfotograaf aan het werk was, maar te mooi om niet te kopen.

In de categorie ‘Happy endings’: ontbijt of lunch buiten, en met een extraatje na afloop.

In de categorie ‘Doe het dan voor mij’. Het zat de blootfotograaf niet mee. Onscherpe dia, de asbak vergeten weg te halen, en dan ook nog die gezichtsuitdrukking van zijn geliefde erbovenop.

Poezen lenen zich niet al te best voor het karwei, maar met honden kon de blootfotograaf op zijn ‘set’ nog wel eens uit de voeten. Dit was dan helaas wel een erg verlegen figurant.

Vrouwen gingen in de blootfotografie op tal van ongemakkelijke manieren op de kiek, zoals hier bij het verrichten van een gymnastische oefening. In de Oost-Duitse FKK-stijl stonden bij zo’n sessie de esthetiek en de sportieve uitstraling voorop, in dit geval was het de blootfotograaf om iets heel anders te doen.

Uit hetzelfde album van de anonieme kunstenaar uit Argentinië. Niet helemaal uit de losse pols geschoten, getuige de lamp die vrouw, vriendin of muze aanlicht.

Foto in een reeks van drie uit het album van een kunstenaar uit Argentinië, ruw uitgesneden met het karton er nog aan vast. Omwille van het fraaie portret zelf toch maar naar Nederland laten overkomen.

Een van de mooiste ‘flashing’-foto’s waar ik tot nu toe de hand op wist te leggen. Frankrijk, 1935.

De blootfotograaf wist wat ie deed, en de verkoper van deze foto ook met zijn hoge vraagprijs ervoor. Een klassieker in het genre.

Nog een foto uit dat reeksje van drie, geknipt uit een Argentijns album. De Zuid-Amerikaanse herkomst ervan voegt niet per se iets frivools toe aan het portret, maar dat het typisch een foto (atelier?) van een kunstenaar is, vind ik onmiskenbaar.

Bijna klaar voor een mooie avond in een feestjurk met diep décolleté. Haar stemming is vooraf al zo verzaligd dat een niet al te bloot fotootje is toegestaan.

De badkamer was veelal the place to be voor blootfotografen. Een enkele vrouw stond de camera zelfs toe bij niet héél erotiserende taakjes.

Scheve, piepkleine foto, met anderszins ook een hoog tussen-de-schuifdeuren-gehalte. Dansende vrouwen zijn altijd hartveroverend op blootfoto’s. Fijne aanwinst dus.

Stiekeme foto met een herkenbaar Lola-afwasborsteltje en een schuursponsje dat wel eens een origineel Sorbo-exemplaar zou kunnen zijn. Snapshot van Nederlandse herkomst dus?

Alles klopte wat betreft de blootfotograaf, maar zijn geliefde had nog een dingetje klaarblijkelijk.

Foto uit Amerika, volgens de verkoper afkomstig uit een ‘garage sale’. Zowel in kleuren als in het gebruikte fotopapier past hij in een reeks portretten van dezelfde fotograaf; die van de ongelukkige vrouw in het pierenbadje in deze galerij behoort er ook toe. Dit was best een dure aankoop, maar omwille van die kleuren en de houding en blik van de afgebeelde vrouw wilde ik de foto per se in mijn verzameling hebben. De naam van deze website wordt er op niet mis te verstane wijze in weerspiegeld.

De blootfotograaf die stiekem te werk moet gaan, pakt elk buitenkansje in huis, tuin, keuken of boerenerf mee; óók als er alleen in het diepste van zijn fantasieën sprake is van een scène met een zinnenprikkelende lading. Doorgaans gaan 9 van de 10 van zulke foto’s direct of na verloop van tijd voor de rest van de mensheid verloren, zodra ze de afgebeelde vrouw of nakomelingen onder ogen komen. Maar dit snapshot heeft de prullenbak toch overleefd.

Vooruit, zijn vrouw of verloofde blijkt niet ongenegen om dan ein-de-lijk een keertje bloot voor hem te poseren. Maar het mag zéker niet ordinair zijn! Terwijl zij op weg gaat naar de slaap- of badkamer om zich ook bloot enigszins toonbaar te maken, zoekt hij als een radeloze de kasten en de vensterbanken af naar een rekwisiet dat de gebeurtenis wat bijkomend cachet kan verlenen. En… gevonden!

De gordijnen in de huiskamer zijn door de hele geschiedenis van het genre heen vaak hét decor waartegen de huisvrouw bloot op de foto gaat. Wel zo handig als er ook nog iets te verhullen moet blijven. Om in dit portret nog wat meer te raden over te laten, had mevrouw of meneer nóg een idee .

De selfie heeft de blootfotograaf al lang overbodig gemaakt. Meiden en vrouwen die een sexy portret van zichzelf willen, schieten dat (liefst) wel even zelf. Maar kijk nou es hoeveel leuker het vroeger was, met al die extra interactie die er in het genre aan te pas kwam. Ach ja, vroeger…

Foto uit Duitsland, met op de achterkant een geschreven groet aan familie, vrienden of kennissen van de afgebeelde vrouw zelf: ‘Na een douchebad nu tijd voor een innerlijke verfrissing.’ Met de bierfles aan haar mond en haar uitdagende pose op nota bene de eettafel straalt ze een onverschrokkenheid uit waarop je in oude blootfotografie maar heel af en toe stuit. Een eigenschap die per definitie hoort bij leuke en grappige vrouwen.

Oude foto’s krijgen door het feit dat ze standaard in zwartwit werden geschoten als vanzelf iets ernstigs en formeels. Dat werkt ook in de blootfotografie vaak als een filter. Je bent daardoor snel geneigd over het hoofd te zien dat er in vroeger jaren ook gewoon gekeet en opgegeild als er voor een spannende foto werd geposeerd. ‘Flashing’ was overgrootmoeders ook wel toevertrouwd.

Voor deze foto moest ik meer dan gemiddeld mijn best doen om er de hand op te kunnen leggen. Er waren aardig wat kapers voor op de kust. Hij is afkomstig uit een ‘garage sale’ in de VS. Als één blootportret duidelijk maakt wat er van twee kanten allemaal aan gedoe bij kwam kijken, dan is het dit wel. Dit is de ‘Doe het dan voor mij’-foto die wat mij betreft straks op de cover van het boek kan dat ik over dit genre wil samenstellen.

Opname een van twee behoorlijk mislukte foto’s waarop zij even tussendoor een striptease voor ‘m deed, terwijl de thee stond af te koelen. De blootfotograaf had minstens zo veel haast om de gebeurtenis vast te leggen als zij die achter de rug wilde hebben.

Uit Duitsland. Blootfoto van de man ‘die alles Zu Hause heeft’ en dat met een portret als dit graag onderstreept. Behalve zijn vrouw heeft hij ook zichzelf daarmee vereeuwigd.

Typische ‘reclining nude’, naar voorbeeld van de klassieke schilders. Aangekocht vanwege dat ontroerende detail: het handdoekje onder haar billen. Zie je vaker in de blootfotografie in huis, tuin, bed, bad, strand & keuken. Vrouwen wilden best artistiek en gedurfd poseren, zolang de dure bank dus maar niet vies werd.

Zou dit een ironische knipoog kunnen zijn naar de Tiroler softseksfilms die in de jaren zeventig populair waren? Of was de blootfotograaf hier serieus toen hij zijn vrouw/vriendin vroeg even te ‘flashen’ (ook seventies!)? Aan de kleding te zien is de foto zo oud nog niet, waardoor hij eigenlijk niet in de verzameling past. Maar ik smelt voor de oubolligheid ervan.

Blootfoto’s van nudisten en naturisten zijn een apart stukje waard. Anders dan je zou denken, laten die foto’s in negen van de tien gevallen helemaal niet zien dat het een heel alledaagse en dus vanzelfsprekende ‘staat van zijn’ is voor de mensen die erop zijn afgebeeld. Op de ‘erkende’ naturistische blootfoto wordt gesport, gespeeld, de natuur de liefde verklaard, of fotograaf en model hebben er anderszins iets voor in scène gezet. Erotiek of bloot de aardappels schillen

Foto met de aantekening ‘Vicky in French maid costume, 1984′ op de achterkant ervan. In de VS gekocht en daar, aan het interieur te zien, waarschijnlijk ook uit afkomstig. Een van de weinige foto’s die ik tot nu vond van het archetype van de sexy ‘hulp-in-het-huishouden’.

Nog zo’n ongemakkelijke blootfoto uit Duitsland. Deernis met de vrouw die ervoor genoegen moest nemen met een fiets als accessoire. Maar hij zal ooit in de DDR zijn gemaakt, en daar waren de blootfotografen kampioen in roeien met de riemen die ze hadden.

In Duitsland gekocht en in al zijn ongemakkelijke frivoliteit ook een foto van Duitse herkomst, vermoed ik. Ik durf hier niet hardop te schrijven dat de vrouw een beetje is vermomd met behulp van een pruik, dus laten we het erop houden dat het diadeem het enige echte versiersel is.

Nieuw uit de VS. Kan het toch niet laten om foto’s ook omwille van hun schoonheid te kopen. Weinig blootfotografen waren de kunst machtig om hun geliefde werkelijk prachtig te portretteren, dus elke witte raaf die ik op veilingen aantref, wil ik aan deze collectie toevoegen.

Het masker is geen erg gangbaar attribuut in verkleedpartijen bij blootfotografie. Wat ook geldt voor de pruik. Het genre heeft een tamelijk hoog instantgehalte, en tja, in hoeveel situaties heb je dan een masker of nephaar bij de hand. Een van twee foto’s die ik van dezelfde vrouw in Engeland kocht. Zie ook ‘Pak jij je camera alvast, zoek ik mijn masker.’

De pijl en boog, de hoepel en de strandbal zie je vaak terug in blootfotografie van Duitse makelij. Alles om de speelsheid van het blootzijn te benadrukken. Dat ze behalve buiten ook binnen als attribuut werden ingezet, is aparter. Vrouwen-met-strandballen zijn een subcategorie op zichzelf waard.

Blootfoto’s komen helaas nogal eens tot stand met zichtbare tegenzin of schroomvalligheid van de vrouw die erop komt te staan. Mijn verzameling bevat nogal wat van die ‘Doe het dan voor mij’-sessies. Als vrouwen ten minste een bikini of badpak mogen aanhouden, zoals hier, is de chemie direct stukken beter.

Stereofoto op dik karton gekocht van een verzamelaar in Virginia, VS. Op de een of andere wijze krijgt de douane er weet van dat er iets bijzonders aan cultureel erfgoed over de grens komt, dus boven op de prijs betaal je ook nog eens een aardig bedrag aan invoerrechten. Ik had het er graag voor over. Een afbeelding die zó vanzelfsprekend-alledaags en zó oud is, kwam ik in het genre van de blootfotografie niet eerder tegen. De stereofotografie werd in 1838 uitgevonden door de Engelsman Charles Wheatstone. In de vijftig jaar die volgden, werden miljoenen stereofoto’s gemaakt. Opnamen die op vlak karton werden geplakt, dateren uit de periode 1857-1890, dus mijn aankoop moet uit die tijd stammen.

Dit is geen blootfoto uit ‘Akt Photographie zu Hause’, al had hij er zo in kunnen staan. Duitser krijg je het niet in termen van ‘kaal’, ondubbelzinnig bloot. Dat dit portret heel raar is en daardoor in de Duitse Frei Körper Kultur alsnog als een buitenbeentje mag gelden, komt dan voor rekening van de maker. Ik heb deze foto daarom maar bewaard in het mapje ‘For his eyes only’: zowel in Duitsland als elders zijn tenslotte óók poses bedacht die bij de blootfotograaf net wat meer lust moesten opwekken dan de leningheid van een vrouw eigenlijk toeliet.

Ik stipte in een van de verhalen op deze site mijn voornemen al aan om wat meer te kunnen opschrijven over blootfotografie dan aan de hand van plaatjes alléén. Het vinden van boeken en artikelen erover blijkt evenwel nog niet zo eenvoudig. Over Kodak, Polaroid en andere populaire fabrikanten van camera’s tussen 1880 en 1980 is genoeg te vinden, net als over de geschiedenis van het snapshot. Maar over blootfotografie in huis, tuin, bed, bad, strand & keuken? Gelukkig zagen de Duitsers in 1948 wel een markt voor een verhandeling erover. Ik heb een exemplaar van het boekje gevonden.

Donkere vrouwen waren in de vroegste jaren van het medium voorwerp van ‘raciale studies’ van beroeps- en amateurfotografen, maar blijven daarna ook decennialang weer buiten beeld in de blootfotografie van alledag. Zo uit de losse pols kun je er wel allerlei mogelijke verklaringen voor bedenken, maar een gedegen journalistiek of wetenschappelijk houvast laat nog op zich wachten.

Dit portret van een zwarte vrouw is voor zover ik kan nagaan van Amerikaanse herkomst en een van de mooiste blootfoto’s in mijn collectie als geheel. Het is een vintage foto (jaren 20-30?) maar afgedrukt als Real Photo Post Card (RPPC) voor eigen gebruik. De beschreven zijde van deze RPPC is gebruikt als illustratie bij het tekstje onder het kopje ‘Vintage!’

Zij poseert met ontbloot bovenlijf in het water – wat al een statement op zichzelf is in de periode waarin deze foto is gemaakt (1900-1930?). En hij heeft met zijn kostbare camera nota bene de zee of het meer ook zelf een heel stuk doorwaad om ‘even’ een blootportret van d’r te komen schieten. Nogal uitzonderlijk alles bij elkaar. Maar waarom dan toch zo’n blik erbij? Ze moet het òf als een heel ernstig moment òf als een heel belachelijke actie van hem hebben beschouwd.

Ik ga in deze collectie voor een-op-een, meer precies: man fotografeert vrouw. De uitzondering op de regel is die ten faveure van The Shadow. In de blootfotografie duikt ie regelmatig op. Zeker op stranden. Hij mag dan al een poos aan de hemel hangen, de zon, een blootfotograaf kijkt er niet naar op of om als zijn arendsoog even op een ander natuurverschijnsel is gericht. Op het boek dat ooit aan The Shadow is gewijd, moet ik de hand nog zien te leggen. Menig half of geheel ontblote vrouw is niet blij met zijn verschijning, zoals ook deze foto weer aantoont.

Een van de duurste foto’s die ik tot dusver kocht. In historisch opzicht bijzonder want blootfotografie in huis, tuin, bed, bad, strand & keuken in de pictorialistische stijl, dus ik sla er twee vliegen mee in één klap. Ik vind ‘m ook gewoon mooi, en hij is daarbij ook zó oud dat ik ‘m als een schat mag beschouwen.

Nog zo’n blootfoto die je in eerste instantie aan een onbeholpen amateur toeschrijft, maar op het tweede gezicht ook door een professional zonder smaak (maar met véél overredingskracht) zou kunnen zijn gemaakt. Onbeholpen amateurs zullen met probeersels als dit portret trouwens ook best vaak een gooi naar een carrière als blootfotograaf hebben gedaan.

Hoewel het er niet aan is af te zien, zou ook deze blootfoto zijn gemaakt voor verspreiding als carte postale en niet voor privédoeleinden, zo valt op te maken uit de toelichting bij de veiling. Hoe dan ook is er een amateur aan het werk geweest. De vrouw in kwestie poseert weinig overtuigend boven op de huiskamertafel.

Ook al zo’n huiselijke blootfoto uit, ik schat, de jaren 1910-1930. De badkamer is weliswaar een geliefde locatie van latere blootfotografen, maar uit deze periode zie je weinig portretten van dit rechttoe-rechtaan type. Ze werden slechts spaarzaam gemaakt, of zijn eenvoudigweg niet meer te koop.

Kregen ze hun vrouw of verloofde niet zover dat ze wilde poseren dan kon de blootfotograaf het vroeger nog proberen bij de meid of bij een prostituée. Voor dit portret zou zo’n noodgreep zomaar kunnen zijn toegepast, al blijft dat giswerk. ‘Huiselijk’ is de foto in elk geval.

Iedere jonge vader zal een portret als dit ook ooit weleens zelf hebben gemaakt. Het is per slot van rekening een intiem en tegelijk alledaags thema in het genre. Toch kom je deze bloteborst- variant maar zelden in het veilingaanbod tegen. Waarschijnlijk omdat dit de foto’s ziin die het langst gekoesterd en dus het best bewaard blijven.

Nieuw in de collectie. Foto gekocht van een antiquaar in Wenen. Body-art uit de jaren vijftig of zestig, schat ik. Op de achterzijde staat in potlood ‘Dr. Jurg, Sporstr 5’. Maar kijken of dat genoeg is om er straks meer over te kunnen schrijven.

Bij gebrek aan licht en snelle films moest de blootfotograaf vroeger inventief zijn. Wilde zijn model ook niet echt bloot voor de lens? Dit was een vaak gebruikte oplossing.

Foto afkomstig uit de ‘lost & found’ van een fotolab in de VS. Er past een m/v-ritueeltje bij: je logeert met je vrouw in een motel of hotel, en weg uit haar alledaagse omgeving is ze wel bereid om even voor je in haar nieuwe uitgaansrokje te poseren.

Ontelbare fotografen konden het niet laten: elke kans om hun eigen vrouw in een spannende situatie te fotograferen, was er één. Dus ook als ze er geen zin in had. Kwam (en komt) vaak voor, toch? Nieuw in de collectie ‘Stiekem’.

Nieuw in de collectie: een van twee foto’s van een gemaskerde vrouw. De derde uit deze serie zag ik door een onbekende bieder op het laatste moment weggekaapt.

Portret van een vrouw die volgens de verkoper van deze foto de echtgenote zou zijn geweest van Victor de la Montagne, een destijds bekende Vlaamse dichter die in WOI in Frankrijk sneuvelde. Ik probeer wat meer over het echtpaar te achterhalen.